«Τα επόμενα 100 χρόνια στην «Ελληνική Ριβιέρα».»

Με αφορμή την εκατονταετηρίδα του ξενοδοχείου «Ποσειδώνιον» στις Σπέτσες το 2014, γράφτηκαν πολλά νοσταλγικά για τα 100 χρόνια που πέρασαν.
Μπορούμε άραγε να σκεφτούμε τι θα μάς φέρουν τα επόμενα 100; Υπάρχουν 3 δρόμοι, όπως εξηγεί το παρακάτω άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ‘Spotlight Spetses (June 2014)’:

Φέτος το Ποσειδώνιο κλείνει 100 χρόνια από την ίδρυσή του. Όταν άνοιξε το 1914, ήταν ένα νεο άστρο σ’ έναν άδειο ουρανό. Σήμερα μετέχει σ’ έναν αστερισμό που περιλαμβάνει τις απέναντι ακτές και που τον βαπτίσαν «Ελληνική Ριβιέρα». Πώς θα εξελιχθεί αυτός ο αστερισμός στα επόμενα 100 χρόνια, και μαζί του το Ποσειδώνιο; Από τι εξαρτάται; Εξαρτάται, ως συνήθως, από τα παιχνίδια της τύχης που φέρνουν ευκαιρίες και αναποδιές. Και από την βούληση των ανθρώπων, όπως δείχνει η ιστορία του Ποσειδωνίου και των Σπετσών.

Είναι ορατός ο ρόλος της ανθρώπινης βούλησης στις Σπέτσες. Το νησί δεν θα είχε την τωρινή του όψη με το δάσος και το Ποσειδώνιο, δίχως το ισχυρό «θέλω» που άσκησε ο Σωτήριος Ανάργυρος, έναν αιώνα πιο πριν. Γύρω στο 1900 το νησί ήταν μετέωρο και πάμφτωχο. Ένα σπίτι κόστιζε λιγότερο από μια βάρκα, η ναυτιλία του είχε παρακμάσει, οι άντρες μετανάστευαν. Η φτώχεια έδιωξε τον Ανάργυρο το 1868 κι εκείνος επέστρεψε πάμπλουτος 30 χρόνια αργότερα. Τα ταξίδια τού είχαν ακονίσει το βλέμμα. Εκεί όπου οι άλλοι έβλεπαν θολούρα, αυτός είδε ευκαιρίες. Είχε για εργαλείο την περιουσία του, μιας και ο πλούτος ενισχύει τη βούληση του ανθρώπου, για το καλύτερο και για το χειρότερο. Τα χρήματα που ξόδεψε φέρανε καρπούς που τους απολαμβάνουμε σήμερα, έναν αιώνα αργότερα.

Ο Ανάργυρος ήταν μόνος. Σήμερα είναι πολλοί οι άνθρωποι με κοφτερή ματιά και πλούτο στον αστερισμό της «Ελληνικής Ριβιέρας». Με ισχυρές βουλήσεις, ικανές να χαράξουν νέους δρόμους στα επόμενα 100 χρόνια. Όμως προς τα πού;

Μπορούμε να υποθέσουμε τρία σενάρια: ένα δυσμενές, ένα μεσαίο και ένα ιδανικό.

Το κάθε σενάριο εξαρτάται, εκτός από την τύχη, και από τη θέση που έχει το noblesse oblige στη βούληση του ανθρώπου. Noblesse oblige είναι μια Γαλλική έκφραση που την υιοθέτησαν στα Αγγλικά και τα Γερμανικά και τη χρησιμοποιούμε εδώ αυτούσια, αφού δεν έχουμε αντίστοιχη στα Ελληνικά. Σημαίνει πως αν έχεις υψηλή κοινωνική θέση, εξουσία ή μεγάλη περιουσία, έχεις αυξημένες ευθύνες και υποχρεώσεις. Με αυτή την προσταγή ανατράφηκαν λ.χ. ο Μπενάκης και ο Αβέρωφ.

Ποιά είναι η θέση του noblesse oblige στο κάθε σενάριο;

Στο δυσμενές σενάριο το noblesse oblige απουσιάζει, ενώ φαίνεται να υπάρχει, χάρη σε επιδέξιες δημόσιες σχέσεις. Σε αυτό το σενάριο οι ισχυροί εμφανίζονται ηθικά ανώτεροι και πιο ευαίσθητοι, κάνοντας πως νοιάζονται για δημόσια αγαθά όπως παράδοση, περιβάλλον ή πολιτισμό. Δημιουργούν υψηλές προσδοκίες δίχως να τις εκπληρώνουν και ξεγλιστρούν από την κριτική δείχνοντας τα φωτοστέφανά τους. Από τους πολιτικούς ζητούν οφέλη για το δικό τους όφελος, όχι για την ευρύτερη περιοχή. Το αποτέλεσμα εδώ θα ήταν μια «Ελληνική Ριβιέρα» με χυδαιότητα στον κορμό και φινέτσα στην όψη.

Στο μεσαίο σενάριο το noblesse oblige απουσιάζει από τους ισχυρούς δίχως αυτό να τους ενοχλεί. Αντί για υποκρισία επικρατεί κυνισμός. Οι ισχυροί κάνουν αισθητή την παρουσία τους όπως λ.χ. στη Μύκονο και δεν προσποιούνται κάποιαν ηθική ανωτερότητα. Μια τέτοια «Ελληνική Ριβιέρα» θα είχε χυδαιότητα στον κορμό και αυθάδεια στην όψη.

Στο ιδανικό σενάριο υπάρχει πράγματι το noblesse oblige. Αν o Ανάργυρος νοιαζόταν μόνο για το πορτοφόλι του, θα είχε χτίσει μόνο το Ποσειδώνιο. Διότι δεν είχε οικονομικό όφελος ν’ αγοράσει σχεδόν το μισό νησί για να το κάνει δάσος, ή να χτίσει τη Σχολή. Καλλιέργησε σχέσεις με τους πολιτικούς ώστε να προσφέρει καλύτερα στην πατρίδα του, όχι για να ωφεληθεί ο ίδιος. Για να θωρακίσει το όραμά του, κληροδότησε την περιουσία του σ’ ένα ίδρυμα του κράτους. Αλλά ήταν αδύνατο να μεταβιβάσει το noblesse oblige στους διαχειριστές που διορίζει ο κάθε Υπουργός Παιδείας, συνήθως με ιδιοτελή κίνητρα, όπως δείχνει η μετριότητα και η προσκαιρότητα των πιο πολλών διοικήσεων. Ευτυχώς μια από τις σπάνιες εξαιρέσεις (προεδρία Αποστολίδη 2000-2004) διέσωσε το Ποσειδώνιο από την κατάρρευση. Ζήτησε προτάσεις απο έμπειρους ξενοδόχους. Εκείνοι απάντησαν πως ήταν ασύμφορο να το αναπαλαιώσουν και να το λειτουργήσουν, δίνοντας έτσι την ευκαιρία σ’ ένα στέλεχος της ναυτιλίας, τον Μανώλη Βορδώνη, να επωμισθεί το ρίσκο και να βάλει το Ποσειδώνιο στη νέα τροχιά που βλέπουμε σήμερα. Αποφασιστική ώθηση στη νέα τροχιά έδωσε η Μαρίνα Κουταρέλλη με δημοφιλείς αθλητικές διοργανώσεις που επιμηκύνουν την τουριστική σεζόν για το Ποσειδώνιο και για ολόκληρο το νησί, που τις υποστηρίζουν εκατοντάδες εθελοντές.  Εάν γεννηθούν και άλλες ανάλογες πρωτοβουλίες δίχως να ξεχαστεί το noblesse oblige, τότε η «Ελληνική Ριβιέρα» θα διαθέτει ευγένεια και στον κορμό και στην όψη της.

Πώς θα ξεχωρίζεις, στα επόμενα 100 χρόνια, το πρώτο από το τρίτο σενάριο; Εκείνον που προσποιείται το noblesse oblige από εκείνον που το ζει ως καθήκον; Θα κοιτάς πού κατευθύνει τη βούλησή του. Ποιός ωφελείται, όταν ασκεί κυριαρχία ή ξοδεύει περιουσία; Στρέφεται η βούληση σε κάτι άγονο, όπως μια φαραωνική έπαυλη ή μια εντυπωσιακή γιορτή που διαφημίζει τον πλούτο του; Ή στρέφεται σε κάτι γόνιμο που διαρκεί, όπως ένα δημόσιο αγαθό που ωφελεί τη μια γενιά μετά την άλλη;

Πέτρος Χαριτάτος, Απρίλιος 2014

https://spetses.wordpress.com/2016/07/09/τα-επόμενα-100-χρόνια-στην-ελληνική-ριβι/#more-4809