» Ο Ευρωπαϊκός ‘‘νέος-μεσαίωνας‘‘. «

Χαράλαμπος Δάντης*

« Η τραγωδία της σύγχρονης ιστορίας βρίσκεται σ’ αυτή την τάση του ‘‘ανθρωπισμού‘‘ ενάντια στον άνθρωπο… οι ευρωπαϊκές κοινωνίες εισέρχονται σε μια περίοδο γήρανσης και μαρασμού. Η φεουδοποίηση της Ευρώπης είναι πολύ πιθανή ». Nicolas Berdiaev, Le nouveau Moyen Age, 1924.

Είναι κοινή διαπίστωση πλέον ότι οι ευρωπαϊκές ελίτ δεν ενδιαφέρονται να απευθυνθούν και να εντάξουν στην πολιτική τους πρόταση όλα τα κοινωνικά ρεύματα ούτε να διαμορφώσουν αυτή την πρόταση με βάση τις κοινωνικές ανάγκες, κι αυτό δίνει μια οσμή ‘‘Νέου Μεσαίωνα‘‘.

Αξίζει όμως να επισημάνουμε ότι η χαμένη και στη Δύση ‘‘πολυσυλλεκτικότητα‘‘ δεν ήταν δημοκρατία, ήταν απλώς αντιπροσώπευση.

Στη δημοκρατία ο πολίτης σαρκώνει την Πόλη. Δεν έχει απλώς το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης, αλλά αυτή η γνώμη του εκφράζεται θεσμικά (Γιώργος Κοντογιώργης).

Ο πολίτης είναι και νομοθέτης, και βουλευτής και δικαστής και οπλίτης. Γι’ αυτό και είναι ολοκληρωμένη προσωπικότητα, απολύτως υπεύθυνος σε προσωπικό επίπεδο για τον θρίαμβο ή την τραγωδία της Πόλεως.

Αντίθετα, σήμερα είναι ψηφοφόρος των αντιπροσώπων του και η μόνη παρέμβαση του είναι εξωθεσμική, η διαμαρτυρία από πεζοδρομίου. Ως αποκλεισμένος δε από τη διαμόρφωση των πολιτικών, νιώθει ότι δεν έχει απολύτως καμία ευθύνη για τις εξελίξεις. Ως λαθρεπιβάτης μπαίνει στον πολιτικό στίβο (ρουσφέτι στις χώρες της Περιφέρειας, ‘‘ακτιβισμός‘‘ με ιδιοτέλεια στον πυρήνα της Ευρώπης), ως λαθρεπιβάτης απέρχεται.

Η δε ικανότητα ενός κόμματος να σταθεί στην εξουσία κρίνεται στο μέτρο της ταχείας κατανόησης και της ευφυούς εγκολπώσεως των κοινωνικών ζυμώσεων στην πολιτική πρόταση.

Παρακμή και αυτού ακόμα του αντιπροσωπευτικού συστήματος συνιστά η αδιαφορία των ελίτ για τις κοινωνικές ζυμώσεις, τα πολλαπλά σ τρώματα θεσμικής της προστασίας και η, παραλυτική για την κοινωνία, εκποίηση κοινωνικού και ιδιωτικού πλούτου, ενάντια σε κάθε λογική, αίσθηση δικαίου και ιεράρχησης κοινωνικών αναγκών.

Η περιθωριοποίηση του 1/3 των ευρωπαϊκών πληθυσμών, η αφόρητη ανισότητα και η αναντιστοιχία μεταξύ κοινωνικού προτάγματος και πολιτικής πρότασης, μόνο ως τριτοκοσμική υποστροφή μπορούν να χαρακτηριστούν.

Η δε κατάρρευση αυτών των κοινωνιών κρίνεται σε δυο επίπεδα: σε ατομικό επίπεδο από την ιδιώτευση των μελών τους (άμυνα, σε περιόδους όπου η συλλογικότητα από φορέας Ελευθερίας, γίνεται φορέας εκμετάλλευσης ‘‘ανθρώπου από άνθρωπο‘‘), και σε συλλογικό επίπεδο από την αποστέρηση της σπερματικής τους αυθυπέρβασης (λόγω που η δυναμική της συλλογικότητας, κατά το Θεόδωρο Ζιάκα, είναι αντιστρόφως ανάλογη της δυναμικής της ατομικότητας: απαιτεί θυσία).

Εξ’ ου και όλοι οι δείκτες συλλογικής ανάπτυξης είναι πτωτικοί (οικονομία, δημογραφία, βιοτικό επίπεδο).

Θα κάνει αιώνες να ξαναδεί η ανθρωπότητα τον ολοκληρωμένο Άνθρωπο, τον Προμηθέα Δεσμώτη, Ελεύθερο και Δεσμώτη ταυτόχρονα, στο συλλογικό Χρέος να λέει : ‘‘Εκών εκών ήμαρτον, ούκ αρνήσομαι· θνητοίς αρήγων αυτός ηυρόμην πόνους‘‘.

Ωστόσο τα κριτήρια της δημοκρατικής λειτουργίας ενός καθεστώτος και της ‘‘Πολιτειότητος‘‘ (της ιδιότητας του Πολίτη) δεν πρέπει να χαθούν. Και δε θα χαθούν όσο το Πρόσωπο στέκεται απέναντι στο ‘‘μοναχικό εμπόρευμα‘‘, στον κατά μόνας ‘‘ψηφοφόρο‘‘ και τον κατά μόνας ‘‘συναλλασσόμενο‘‘.

‘‘Μη αποστρέψης‚ το Πρόσωπό σου απ’ εμού και ομοιωθήσομαι τοις καταβαίνουσιν εις λάκκον ‘‘.

Καιρός να ανακαλύψουμε ποια πνοή ζωοδοτεί αυτή την ‘‘επιθυμία για συμβίωση‘‘, που είναι αυτή κατά τον Αριστοτέλη ο ιστός που συνέχει την Πολιτεία. Ηγέτης της νέας μορφής συλλογικότητας δε θα ’ναι ο ‘‘ανθρωπιστής‘‘ πολιτικός, ούτε ο ‘‘ανθρωπιστής‘‘ εργατοπατέρας, οικολόγος, ιδεολόγος… Αλλά ο πρωτοθυσιαζόμενος!

Η Νέα Ευρωπαϊκή Αναγέννηση θα είναι μια Συνάντηση του Μικελάντζελο και των Μυστικών Πατέρων της Ανατολής, του Θουκυδίδη και του Μακιαβέλι. Οι άνθρωποι του χρήματος θα επιστρέψουν στις επιχειρήσεις τους.

Ο Πολίτης θα ξαναγίνει Τριπολίτης (της Πόλεως, της Άνω Πόλεως και της Οικουμένης).

Η ζωή του θα συνεχίσει να είναι ‘‘πτωτική‘‘, τραγική, μα το νόημά της δε θα ’ναι πια ‘‘του κόσμου τούτου‘‘.

*Μεταπτυχιακός φοιτητής Δημογραφίας και Ανάπτυξης στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβαίνης.

antifono.gr